یکی از مهم‌ترین تست‌های سلامتی که هنگام ورود کودکان به مدرسه انجام می‌شود، تست بینایی‌سنجی یا معاینه چشم است. علت اهمیت این معاینه آن است که بیماری «تنبلی چشم» (آمبلیوپی) می‌تواند بدون هیچ‌گونه علامت ظاهری بروز کند. همچنین ممکن است کودک شما مستعد ابتلا به این بیماری باشد، بدون آن‌که خودتان متوجه شوید. به همین دلیل، تلاش می‌شود این تست‌ها حتماً در سنین پایین انجام شود تا در صورت وجود مشکل، بتوان اقدامات مؤثری را برای درمان آن به‌موقع انجام داد.
اگر برای کودک دلبندتان تشخیص بیماری تنبلی چشم داده شده، با خواندن این مقاله می‌توانید با چیستی این بیماری و روش‌های درمان آن بیشتر آشنا شوید. شما را به خواندن ادامه‌ی این مقاله دعوت می‌کنم.
شماره خود را وارد کنید تا مشاوران ما برای مشاوره و رزرو وقت با شما تماس بگیرند.
نتبلی چشم چیست؟
تنبلی چشم (Amblyopia) یکی از بیماری‌های بینایی است که در آن، یکی از چشم‌ها دچار کاهش دید می‌شود. از آنجا که مغز انسان تمایل دارد بهترین و واضح‌ترین تصویر را انتخاب کند، به‌مرور زمان فقط از تصویر چشم سالم استفاده می‌کند و چشم ضعیف‌تر را نادیده می‌گیرد. این بی‌توجهی مغز باعث می‌شود که چشم آسیب‌دیده کمتر و کمتر مورد استفاده قرار گیرد و در نتیجه، دچار آسیب‌های جدی‌تری شود. اگر این مشکل به‌موقع تشخیص داده نشود، ممکن است در نهایت به کاهش شدید بینایی یا حتی نابینایی در آن چشم منجر شود.
لازم به ذکر است که بیماری تنبلی چشم یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها کودکان در سال 2025 است؛ آمبلیوپیا معمولا در بین کودکان 4 تا 7 سال خودش را نشان می‌دهد.
برای دریافت نوبت با شماره 09356876393 تماس بگیرید.
علائم تنبلی چشم در کودکان چیست؟
در بسیاری از موارد تنبلی چشم در مراحل اولیه بدون علامت ظاهری است. اما با پیشرفت بیماری علائم بیشتری بروز پیدا می‌کند. یکی از دلایل اصلی این مشکل ارتباط نادرست یا ناکافی بین عصب بینایی و مغز در چشم مبتلاست. در چنین شرایطی مغز تمایل دارد تنها از چشم سالم استفاده کند و چشم ضعیف به‌تدریج کمتر فعال می‌شود. این عدم استفاده می‌تواند در نهایت منجر به انحراف چشم ضعیف شود و مشکلات بینایی را تشدید کند.
در ادامه به برخی از شایع‌ترین علائم تنبلی چشم می‌پردازیم:
- تنگ کردن چشم‌ها برای دید بهتر
- انحراف یک چشم یا هر دو چشم
- ناهماهنگی در حرکت همزمان چشم‌ها
- مالیدن مکرر چشم‌ها یا احساس خارش بی‌دلیل
- مشکل در خواندن متن‌ها و تشخیص درست کلمات
علاوه بر این بیماری تنبلی چشم می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند عدم تمرکز در فعالیت‌های درسی و ناتوانی در انجام صحیح حرکات ورزشی نیز شود.
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
چرا کودکان دچار تنبلی چشم می‌شوند؟
یکی از شایع‌ترین دلایل بروز تنبلی چشم، تجربه‌ی بینایی غیرعادی در یک یا دو سال اول زندگی است. این نوع بینایی غیرطبیعی می‌تواند به مسیرهای بینایی در شبکیه چشم آسیب برساند و مانع رشد طبیعی بینایی شود.
برخی دیگر از دلایل شایع ابتلا به تنبلی چشم عبارت‌اند از:
- عدم تعادل عضلات چشم: اختلال در هماهنگی عضلاتی که حرکات چشم را کنترل می‌کنند؛سبب انحراف چشم می‌شود.
- وجود یک مشکل ساختاری در یک چشم: مانند بیماری‌هایی نظیر آب‌مروارید یا آب‌سیاه که می‌توانند دید چشم را مختل کنند.
- اختلاف در وضوح تصویر بین دو چشم: تاری یا دید مبهم در یکی از چشم‌ها که موجب می‌شود مغز تصویر واضح چشم سالم را ترجیح دهد.
در ادامه باید به این نکته توجه داشت که در برخی موارد، بیمار ممکن است همزمان دچار ترکیبی از این مشکلات باشد. برای مثال ممکن است یک کودک به‌طور همزمان دچار آب‌سیاه و عدم تعادل عضلات چشم باشد، که در این صورت، احتمال بروز تنبلی چشم بیشتر می‌شود و درمان آن نیز پیچیده‌تر خواهد بود.
تست تنبلی چشم در خانه
آیا می‌توان تست تنبلی چشم را در خانه انجام داد؟ پاسخ به این سؤال بله است. در برخی موارد می‌توان تست‌های ابتدایی و ساده‌ای برای تشخیص احتمال تنبلی چشم در منزل انجام داد. البته این تست‌ها جایگزین معاینه دقیق توسط چشم‌پزشک یا بینایی‌سنج نیستند، اما می‌توانند نشانه‌های اولیه را مشخص کرده و در صورت لزوم، شما را به اقدام درمانی سریع‌تر هدایت کنند.
بیشتر بخوانید: روش‌های مراقبت از چشم در هنگام حملات هوایی و انفجار
در ادامه مراحل انجام تست تنبلی چشم در خانه را برایتان شرح می‌دهیم:
مراحل تست تنبلی چشم در منزل:
- آماده‌سازی محیط
- کودک را در اتاقی با نور مناسب بنشانید.
- از یک کارت بینایی یا جدول ساده‌ی بینایی (منظور همان جدول E است) استفاده کنید. می‌توانید این جدول‌ها را از اینترنت پرینت بگیرید.
- پوشاندن یکی از چشم‌ها
- یکی از چشم‌های کودک را با دستمال تمیز یا دست خودتان (بدون فشار زیاد) بپوشانید.
- از کودک بخواهید با چشم باز باقی‌مانده به جدول یا اشیای دور نگاه کند و آن‌ها را نام ببرد یا به سمت آن‌ها اشاره کند.
- تکرار برای چشم دیگر
- حالا چشم دیگر را بپوشانید و همان مراحل را تکرار کنید.
- به تفاوت در عکس‌العمل، دقت، یا تمایل کودک به استفاده از یک چشم نسبت به چشم دیگر توجه کنید.
- بررسی واکنش‌ها
- اگر کودک با یکی از چشم‌ها به‌خوبی نمی‌تواند ببیند، سریع کلافه می‌شود، یا تلاش می‌کند چشم پوشیده‌شده را باز کند، ممکن است نشانه‌ای از ضعف بینایی در آن چشم وجود داشته باشد.
- مقایسه‌ی عملکرد دو چشم
- اگر اختلاف قابل‌توجهی بین توانایی دو چشم در تشخیص اشیاء یا خواندن جدول وجود دارد، این ممکن است نشانه‌ای از تنبلی چشم باشد.
در صورت وجود هرگونه سؤال یا ابهام، می‌توانید آن را در بخش نظرات با ما درمیان بگذارید. با کمال میل پاسخ‌گوی شما خواهیم بود.
- اگر اختلاف قابل‌توجهی بین توانایی دو چشم در تشخیص اشیاء یا خواندن جدول وجود دارد، این ممکن است نشانه‌ای از تنبلی چشم باشد.
درمان تنبلی چشم در کودکان
یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمان تنبلی چشم در کودکان، استفاده‌ی بیشتر از چشمی است که ضعیف‌تر است. در این روش درمانی چشم سالم و بدون مشکل برای مدتی در روز با یک پوشش (پچ) بسته می‌شود تا مغز کودک مجبور شود از چشم ضعیف‌تر استفاده کند. این تمرین باعث فعال شدن مجدد مسیرهای عصبی بین چشم و مغز در سمت ضعیف می‌شود و به‌مرور زمان، بینایی در آن چشم بهبود می‌یابد.
بیشتر بخوانید: استرابیسم چیست؟
مدت زمان پوشاندن چشم سالم به شدت بیماری بستگی دارد، اما معمولاً بین ۳ تا ۷ ساعت در روز توصیه می‌شود. در برخی موارد خفیف زمان کمتر و در موارد شدیدتر مدت طولانی‌تری لازم است. همچنین در روند درمان این بیماری بسته به تشخیص پزشک ممکن است استفاده از عینک طبی یا قطره چشمی نیز برای بیمار تجویز شود.
مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا در این باره اضافه می‌کند:
1. Glasses that can correct existing refractive errors (nearsightedness, farsightedness, blurred vision).
2. Occlusion therapy using an eye patch: Here the eye that sees better is covered up with a special patch for several hours a day. For children who wear glasses, the lens on that side can be covered. The aim of this treatment is to encourage the weaker eye to work harder. The word “occlusion” comes from the Latin word that means “to shut or close.”
3. Eye drops: Eye drops can be used to temporarily make it harder for the “good” eye to see properly, so the weaker eye has to take over and work harder. The drops contain medication such as atropine. This drug numbs the muscles in the stronger eye, making the lens of the eye unable to focus for a few hours.
۱. عینک طبی:
در برخی موارد، استفاده از عینک می‌تواند خطاهای انکساری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم را اصلاح کند. این کار باعث بهبود کیفیت دید هر دو چشم و کاهش وابستگی مغز به چشم سالم می‌شود.۲. درمان با پوشش (اوکلوژن‌تراپی):
در این روش، چشم سالم با یک پچ مخصوص برای چند ساعت در روز پوشانده می‌شود تا مغز مجبور به استفاده از چشم ضعیف‌تر شود. در کودکانی که از عینک استفاده می‌کنند، می‌توان به‌جای پچ، لنز همان سمت را با برچسب مات پوشاند.
هدف این روش، تقویت عملکرد چشم تنبل و ایجاد تعادل بین دو چشم است. واژه‌ی “اوکلوژن” از زبان لاتین گرفته شده و به معنای “بستن” یا “پوشاندن” است.۳. قطره‌های چشمی (مانند آتروپین):
این قطره‌ها به‌صورت موقت، دید چشم سالم را تار می‌کنند تا چشم ضعیف مجبور شود فعالیت بیشتری داشته باشد. آتروپین یکی از داروهای رایج در این درمان است که با بی‌حس کردن عضلات چشم، باعث ناتوانی در فوکوس برای چند ساعت می‌شود.منبع: ncbi.nlm.nih.gov
دکتر اصفهانی، متخصص درمان تنبلی چشم کودکان در دزفول
اگر به‌دنبال یک پزشک باتجربه و متخصص در زمینه درمان تنبلی چشم (آمبلیوپی) برای کودکان هستید، دکتر اصفهانی یکی از گزینه‌های معتبر و قابل‌اعتماد در شهر دزفول است. ایشان با سال‌ها تجربه در تشخیص و درمان اختلالات بینایی کودکان، به بسیاری از خانواده‌ها کمک کرده‌اند تا بینایی فرزندانشان به وضعیت طبیعی بازگردد. برای مشاوره و ویزیت می‌توانید از طریق شماره تماس نوبت بگیرید.
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
نتیجه‌گیری درباره تنبلی چشم در کودکان
تنبلی چشم یکی از بیماری‌های شایع دوران کودکی است که اگر در سنین پایین تشخیص داده نشود، می‌تواند به کاهش دائمی بینایی منجر شود. خوشبختانه این بیماری با تشخیص زودهنگام و آغاز درمان در مراحل اولیه، کاملاً قابل کنترل و در بسیاری از موارد قابل درمان است. استفاده منظم از عینک طبی، پچ چشمی، یا قطره‌های مخصوص تحت نظر پزشک، می‌تواند مسیر درمان را هموارتر کند. همچنین انجام تست‌های ساده‌ی خانگی می‌تواند نشانه‌های اولیه را آشکار کند و والدین را برای مراجعه سریع‌تر به چشم‌پزشک آگاه سازد. در نهایت، آگاهی، پیگیری منظم و همکاری کودک و والدین در طول درمان، نقش بسیار مهمی در بازگرداندن بینایی سالم به چشم ضعیف ایفا می‌کند.
