محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست.قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک متخصص مشاوره بگیرید.
پیر چشمی (Presbyopia)، کاهش تدریجی توانایی چشم برای تمرکز روی اشیای نزدیک است و یکی از انواع عیوب انکساری چشم محسوب می‌شود. باید گفت که پیری چشم نیز، همانطور که از نامش پیداست، بخشی طبیعی از روند پیری است، و معمولاً در دهه 40 زندگی آغاز می‌شوند و تا حدود 65 سالگی، به تدریج بدتر می‌شود.
شاید متوجه این شده باشید که نیاز به مطالعه کتاب یا روزنامه از فواصل دورتر دارید، یا مدام دچار خستگی چشم می‌شوید. در این حالت، ممکن است دچار پیرچشمی شده باشید که برای تشخیص قطعی، می‌توانید به بینایی‌سنج یا چشم‌پزشک مراجعه کنید.
در ادامه این مقاله، بر آنیم تا علائم و علل پیری چشم، و راه‌های تشخیص، پیشگیری و درمان پیرچشمی را برایتان شرح دهیم. پس با ما همراه باشید.
شماره خود را وارد کنید تا مشاوران ما برای مشاوره و رزرو وقت با شما تماس بگیرند.
پیرچشمی چیست؟
پیر چشمی یکی از عیوب انکساری چشم است که در آن، با افزایش تدریجی سن، توانایی چشم برای تمرکز بر اشیای نزدیک کاهش می‌یابد. این حالت، دیدن اشیای نزدیک را برای افراد میانسال و سالمند دشوار می‌کند. در هنگام پیری چشم، عدسی چشم، دیگر نمی‌تواند نور را به درستی روی شبکیه (لایه حساس به نور در پشت چشم) متمرکز کند و تطابق چشم برای دیدن اشیای نزدیک، دچار مشکل می‌شود.
شاید برایتان جالب باشد که واژه «پیرچشمی» یا «Presbyopia» از یک کلمه یونانی، به معنای «چشمِ پیر» گرفته شده‌است!
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
پیر چشمی در یک نگاه (تعریف، علائم، علل، تشخیص، پیشگیری و درمان)
| تعریف | کاهش تدریجی توانایی چشم برای تمرکز روی اشیای نزدیک |
| سن بروز | بالای 40 سال |
| علائم |
|
| علت | افزایش سن |
| عوامل مستعدکننده |
|
| تشخیص | معاینه چشم (انکسار نور و سلامت چشم) |
| درمان | |
| پیشگیری | راه قطعی وجود ندارد؛ اما راه‌های زیر کاهش می‌دهند:
|
علائم پیر چشمی چیست؟
شایع‌ترین علائم پیرچشمی معمولاً در حدود ۴۰ سالگی – و کاملاً تدریجی – برای اکثر افراد ظاهر می‌شوند و عبارت‌اند از:
- مشکل در خواندن نوشته‌های کوچک
- تنگ کردن چشم‌ها برای دید بهتر اشیای نزدیک
- نیاز بیشتر به نور هنگام کارکردن با اشیای نزدیک یا مطالعه
- احساس خستگی ناشی از کارکردن با اشیای نزدیک یا مطالعه
- نیاز به نگه‌داشتن کتاب یا روزنامه در فواصل دورتر هنگام مطالعه
برای دریافت نوبت با شماره 09356876393 تماس بگیرید.
پایگاه پزشکی My.clevelandclinic.org، اینگونه در خصوص نحوه برخورد با پیر چشمی و علائم آن تأکید می‌کند:
“Presbyopia is a common part of aging, but that doesn’t mean you have to accept its impacts on your daily routine. Talk to an eye care specialist right away if you notice blurred vision or other eye symptoms. Presbyopia isn’t a disease, but it shares symptoms with conditions that are more serious and require immediate treatment. Your provider will get to the bottom of the issue and give you the care you need.”
«پیرچشمی بخشی رایج از فرآیند پیری است، اما این بدان معنا نیست که باید تأثیرات آن را در زندگی روزمره خود بپذیرید. اگر متوجه تاری دید یا سایر علائم چشمی شدید، بلافاصله با یک متخصص مراقبت از چشم [مانند بینایی‌سنج یا چشم‌پزشک] مشورت کنید. پیرچشمی یک بیماری نیست، اما علائمی مشابه با شرایطی دارد که جدی‌تر بوده و نیاز به درمان فوری دارند. چشم‌پزشک شما، میتواند علت مسأله را شناسایی کرده و درمان لازم را انجام دهد.»
علت ایجاد پیرچشمی یا پیری چشم چیست؟
علت اصلی پیر چشمی، تغییراتی است که هنگام افزایش سن در چشم‌ها ایجاد می‌شود. در چند دهه اول زندگی، عدسی چشم، نرم و انعطاف‌پذیر است و به راحتی شکل خود را تغییر می‌دهد. این کار باعث تطابق چشم با اشیا هنگامی که دید خود را از دور به نزدیک تغییر می‌دهید، می‌شود. این تطابق، با تنظیم دقیق نور بر شبکیه، به شما کمک می‌کند اجسام را واضح ببینید.
به تدریج و با افزایش سن، رشد عدسی و تشکیل لایه‌های جدید سلولی بر آن، ضخامت این عدسی – همچون پیازی با لایه‌های مختلف – بیشتر می‌شود. این حالت باعث کاهش انعطاف و کاهش توانایی در تطابق می‌شود، و در نتیجه آن، چشم نمی‌تواند بر به درستی بر اشیای نزدیک متمرکز شود.
در صورت داشتن هر گونه سوالی درباره پیرچشمی و درمان آن و یا درخواست مشاوره رایگان و سریع، سوال خود را در بخش نظرات برای ما بنویسید!
تشخیص پیر چشمی چگونه انجام می‌شود؟
پیرچشمی با یک معاینه ساده چشم تشخیص داده می‌شود که دو بخش اصلی دارد:
- ارزیابی میزان شکست یا انکسار نور: این معاینه، برای بررسی ابتلای شما به هر یک از عیوب انکساری پیر چشمی، نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم، انجام می‌شود. که برای مثال، یکی از اجزای آن، بررسی توانایی شما در دیدن و خواندن نشانه‌ها از تابلوی اسنلن (تابلویی با نمادهای E) به کمک لنزهای مختلف بینایی است.
- معاینه سلامت چشم: این بخش از معاینه، شامل بررسی سلامت اجزای مختلف شما، از جمله مردمک‌ها، است که معمولاً با استفاده از یک قطره چشم جهت گشادکردن مردمک و دستگاه‌های مختلف انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: معاینه کامل چشم و شبکیه
به توصیه انجمن چشم‌پزشکی آمریکا تا سال 2024، افراد بالای 40 سال، نیاز به معاینه چشم منظم هر 2 سال یک‌بار و در صورت ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت یا سن بالا 65، نیاز به معاینه سالانه دارند. این معاینات روتین، کمک شایانی به بررسی سلامت چشم، قدرت تطابق و پیشگیری یا تشخیص زودرس پیر چشمی یا پیری چشم، می‌کند.
تفاوت پیر چشمی و دوربینی چیست؟
پیرچشمی و دوربینی هر دو از عیوب انکساری چشم هستند که باعث تاری دید نزدیک می‌شوند؛ اما دلایل متفاوتی دارند:
- پیرچشمی در حالتی ایجاد می‌شود که عدسی چشم، انعطاف‌پذیری و قدرت تطابق خود را از دست می‌دهد.
- دوربینی در حالتی ایجاد می‌شود که کره چشم بیش از حد کوچک باشد یا قرنیه بیش از حد مسطح باشد.
پیری چشم چگونه درمان می‌شود؟
برای درمان پیر چشمی در مراحل اولیه، می‌توانید با تغییرات ساده‌ای، مطالعه و دیدن اشیای نزدیک را برای خود راحت‌تر کنید، مانند:
- مطالعه در روشنایی بیشتر
- دور نگه داشتن کتاب یا روزنامه
- انتخاب کتاب‌هایی با چاپ بزرگ یا بزرگ‌کردن حروف در کامپیوتر و موبایل
اگر چه، با پیشرفت بیشتر پیر چشمی، نیاز به رفع آن به کمک عینک، لنزهای تماسی، یا در صورت تمایل، جراحی خواهید داشت.
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
درمان پیرچشمی با عینک
گزینه‌های درمان با عینک در پیری چشم عبارتند از:
- عینک مطالعه (Readers): عینک مطالعه برای افرادی مناسب است که همزمان، دچار نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم نیستند.
- عینک دوکانونه (Bifocals): شیشه این نوع عینک‌ها، دو قسمتی طراحی شده‌است، که قسمت بالایی برای دید دور و قسمت کوچک پایینی برای کمک به دید اشایی نزدیک می‌باشد. عینک دوکانونه، اغلب برای پیرچشمی تجویز می‌شود.
- عینک سه‌کانونه (Trifocals): این عینک‌ها دارای سه لنز هستند – یکی برای دیدن اشیای نزدیک، یکی برای دیدن فواصل میانی و سومی برای دیدن فواصل دور.
- عینک با تغییر لنز تدریجی (Progressives): این عینک‌ها، چندکانونی هستند و دارای قابلیت تغییر تدریجی لنز هستند. کاربرد اصلی آن‌ها برای انجام کارهای نزدیک در محیط اداری، مانند نوشتن یا کار با کامپیوتر است، و می‌توانید در پایان کار و هنگام بلندشدن از میز، عینک را بردارید.
درمان پیر چشمی با لنز تماسی
سه نوع لنز تماسی در درمان پیرچشمی استفاده می‌شود:
- لنز تماسی دوکانونی (Bifocal): لنز دوکانونی، تصحیح دید دور و نزدیک را در هر لنز فراهم می‌کند.
- لنز تماسی مونویژن (Monovision): در روش لنز منوویژن، از یک لنز برای دید دور در یکی از چشم‌ها (معمولاً چشم غالب) و از لنز دوم، برای دید نزدیک در چشم دیگر استفاده می‌شود.
- لنز مونویژن تعدیل‌شده (Modified monovision): در لنز مونوویژن تعدیل‌شده، از یک لنز دو یا چندکانونی در یک چشم برای دیدی نزدیک، و از لنزی دیگر برای دید دور در چشم بعدی (معمولاً چشم غالب) کمک گرفته می‌شود.
درمان پیر چشمی با جراحی (عمل پیر چشمی)
عمل پیر چشمی، توسط چهار نوع جراحی میتواند صورت گیرد:
- جراحی لیزر چشم (Laser eye surgery):
از جمله، لیزیک (LASIK) و فمتولیزیک (Femto LASIK)، لازک (LASEK)، پی آر کی (PRK)، اسمایل یا فمتو اسمایل (Femto SMILE) که نسبت به دیگر روش ها در درمان پیرچشمی کاربرد کمتری دارند. - کراتوپلاستی هدایتی (Conductive keratoplasty):
در این روش، از انرژی فرکانس رادیویی برای اعمال گرما در نقاط کوچک اطراف قرنیه استفاده می‌شود. این گرما باعث جمع‌شدن لبه قرنیه، افزایش انحنای آن و بهبود تمرکز نور بر شبکیه می‌شود. - کاشت عدسی (Lens implants):
در این روش، عدسی هر دو چشم برداشته می‌شود و با عدسی مصنوعی جایگزین می‌شود، که با عنوان «لنز داخل چشمی» (Intraocular lens) نیز شناخته می‌شود. - کاشت یا ایمپلنت حلقه قرنیه (Corneal inlays):
در این روش درمان پیرچشمی، یک حلقه پلاستیکی کوچک دارای یک سوراخ مرکزی، وارد قرنیه یکی از چشم‌ها می‌شود. سوراخ درون حلقه، مانند یک دوربین، باعث تمرکز بهتر نور بر شبکیه و دیدن اشیای نزدیک می‌شود.
در صورت داشتن هر گونه سوالی درباره پیرچشمی و درمان آن و یا درخواست مشاوره رایگان و سریع، سوال خود را در بخش نظرات برای ما بنویسید!
درمان پیرچشمی با داروی قطره چشم
مدتی است قطره چشمی «پیلوکارپین» با نام تجاری «ویوتی (Vuity)»، برای درمان پیری چشم نیز، معرفی شده‌است. این قطره، بعضاً به «قطره پیر چشمی» نیز معروف است و با کاهش قطر مردمک‌ها، باعث بهبود تمرکز نور و دید واضح نزدیک می‌شود.
مدت اثر قطره پیلوکارپین تا 6 ساعت است. هر چند، برخی متخصصین، بر این باورند که مصرف بلندمدت و خودسرانه این قطره، میتواند با عوارضی، از جمله تغییرات دائمی ساختار عضلات چشم، تاری دید، و خستگی چشم همراه باشد. در نتیجه، حتی در صورت نیاز به مصرف این قطره، حتماً پیش از آن، با چشم‌پزشک خود مشورت کنید.
چه چیزهایی فرد را مستعد ابتلا به پیر چشمی می‌کنند؟ (عوامل خطر پیری چشم)
اصلی‌ترین عامل خطر ابتلا به پیرچشمی، همان سن است. در سنین بالای 40 سال، احتمال بروز پیرچشمی افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، بیماری‌هایی نیز هستند که فرد را مستعد پیری چشم می‌کنند، شامل:
- دیابت؛
- کم‌خونی؛
- دوربینی؛
- آسیب یا بیماری چشمی؛
- بیماری‌های قلبی-عروقی؛
- مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS)؛
- نارسایی عروقی: جریان ضعیف خون به اندام‌ها و ارگان‌های بدن؛
- میاستنی گراویس (Myasthenia Gravis): نوعی اختلال عصبی-عضلانی که باعث تضعیف اعصاب و عضلات بدن می‌شود.
در این میان، داروها و موادی نیز هستند که مصرف آن‌ها، خطر ابتلا به پیرچشمی زودرس را افزایش می‌دهد و عبارت‌اند از:
- الکل؛
- داروهای ضد اضطراب؛
- داروهای ضد افسردگی؛
- داروهای ضد روان‌پریشی؛
- داروهای ضد اسپاسم عضلانی؛
- داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها)؛
- داروهای ضدحساسیت (آنتی‌هیستامین‌ها).
عوامل دیگری نیز هستند که احتمال پیرچشمی زودرس را افزایش می‌دهند:
- تغذیه ناسالم؛
- سابقه انجام جراحی داخل چشمی؛
- جنسیت (زنان بیشتر از مردان دچار پیرچشمی می‌شوند)؛
- ابتلا به «بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار» یا Decompression sickness، که در اثر رفع سریع فشار و معمولاً در غواصانی که سریعاً به سطح آب می‌آیند رخ می‌دهد.
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
آیا می‌توان از پیری چشم، پیشگیری کرد؟
روش اثبات‌شده قطعی برای پیشگیری از پیرچشمی وجود ندارد؛ کاهش تدریجی توانایی تمرکز روی اشیاء نزدیک، که در اثر افزایش سن رخ می‌دهد، میتواند همه افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، می‌توانید با رعایت موارد زیر، محافظ سلامت بینایی خود باشید:
- معاینات منظم و دوره‌ای چشم؛
- استفاده از نور مناسب هنگام مطالعه؛
- کنترل مناسب بیماری‌های مزمن، مانند دیابت و فشار خون بالا؛
- محافظت از چشم در برابر نور آفتاب، برای مثال، با استفاده از عینک آفتابی؛
- اطمینان از تطابق شماره چشم با عینک در صورت نزدیک‌بینی، دوربینی، یا آستیگماتیسم؛
- مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی در چشم یا ابتلا به بیماری‌های چشمی؛
- حفظ رژیم غذایی سالم، شامل غذاها، میوه‌ها و سبزیجاتی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین آ، ث، ای و بتاکاروتن؛
- استفاده از عینک محافظ هنگام فعالیت‌هایی که احتمال آسیب به چشم دارند، مانند کار با مواد شیمیایی یا جوشکاری؛
بیشتر بخوانید: آسیب به چشم در اثر نور جوشکاری
چه زمانی باید به پزشک در خصوص پیرچشمی مراجعه کنم؟
در صورت تجربه هر یک از علائم پیر چشمی، به بینایی‌سنج یا چشم‌پزشک مراجعه کنید. حتی اگر علائمی ندارید، بهتر است به طور منظم، برای معاینه چشم روتین، به نزد پزشک خود روید. بیشتر بزرگسالان هر یک تا دو سال یک‌بار به معاینه نیاز دارند.
در موارد زیر نیز، با توجه به احتمال مطرح‌بودن مشکلی جدی، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- دیدن نورهای چشمک‌زن، لکه‌های سیاه یا هاله‌هایی در اطراف نور
- از دست دادن ناگهانی بینایی در یک چشم، با یا بدون درد
- احساس یک پرده کاملاً سیاه در میدان بینایی
- تاری چشم یا مه‌آلود شدن ناگهانی دید
- دوبینی
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
جمع‌بندی
پیر چشمی، به حالتی گفته می‌شود که به‌دلیل کاهش تدریجی انعطاف عدسی بر اثر افزایش سن، قدرت تطابق آن کم می‌شود و فرد در دیدن اشیای نزدیک، دچار مشکل. این اتفاق، معمولاً در سنین بالای 40 سال رخ می‌دهد و علت اصلی پیرچشمی نیز همین افزایش سن و پیری چشم است؛ هر چند، عوامل دیگری نیز، از جمله برخی بیماری‌ها، مانند دیابت و بیماری‌های قلبی، و برخی مواد و داروها، مانند الکل و داروهای ضداضطراب، فرد را مستعد به ابتلا به پیرچشمی می‌کنند. تشخیص پیرچشمی با معاینه سلامت چشم و ارزیابی میزان انکسار نور صورت می‌گیرد و درمان پیر چشمی، با استفاده از عینک، لنز تماسی، جراحی یا عمل پیر چشمی (مانند عمل لیزر چشم)، یا قطره چشمی پیلوکارپین (معروف به قطره پیر چشمی). اگر چه راه قطعی برای پیشگیری از پیری چشم وجود ندارد، اما این اقدامات میتواند به سلامت و قدرت تطابق چشم کمک کند: محافظت از چشم در برابر تابش مستقیم آفتاب، استفاده از روشنایی مناسب برای کار و مطالعه، معاینه روتین چشم، کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا، و داشتن تغذیه‌ای سالم، به‌ویژه حاوی ویتامین آ، ث و ای (A, C, E).
