محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست.قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشک متخصص مشاوره بگیرید.
انحراف چشم یا استرابیسم (به انگلیسی Strabismus)، وضعیتی است که در آن یکی از چشم‌ها در جهتی متفاوت از چشم دیگر قرار می‌گیرد. لوچی یا انحراف چشم در کودکان رایج‌تر است؛ اما می‌تواند بزرگسالان را نیز درگیر کند. درمان انحراف چشم، ممکن است با عینک، بستن هر یک از چشم‌ها، تمرینات چشمی، داروهای چشمی و یا عمل انحراف چشم کودکان انجام شود.
برای پاسخ به سوال استرابیسم چیست، علت، تشخیص و درمان این بیماری در بزرگسالان و کودکان، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
شماره خود را وارد کنید تا مشاوران ما برای مشاوره و رزرو وقت با شما تماس بگیرند.
انحراف چشم یا استرابیسم چیست؟
انحراف چشم یا استرابیسم، در واقع همراستا نبودن چشم‌ها است. در این بیماری، که سابقاً به «لوچی» نیز شناخته می‌شده، یکی از چشم‌ها به جهتی متفاوت با چشم دیگر نگاه می‌کند و در همان حالت، قرار می‌گیرد.
در خصوص سازوکار ایجاد این بیماری، باید گفت در افرادی که انحراف چشم دارند، هر یک از عضلات کنترل‌کننده حرکات چشم، دچار اختلال می‌شوند و نمی‌توانند چشم را به سمت خود بکشند. در نتیجه، چشم درگیر در جهت مخالف عضله مختل، منحرف می‌شود.
برای دریافت نوبت با شماره 09356876393 تماس بگیرید.
انحراف چشم در یک نگاه (تعریف، علائم، علل، تشخیص، پیشگیری و درمان)
| تعریف | همراستا نبودن چشم‌ها و قرارگیری آن‌ها در جهات مختلف |
| سن بروز | معمولاً در نوزادان و کودکان (به‌خصوص از 4 – 6 ماهگی به بعد) |
| علائم |
|
| علت |
|
| عوامل مستعدکننده |
|
| تشخیص |
|
| درمان |
|
| پیشگیری | تلاش جهت کنترل یا رفع عوامل مستعدکننده |
6 علامت استرابیسم به‌صورت رایج
معمول‌ترین علائم انحراف چشم در کودکان و بزرگسالان یا لوچی عبارت‌اند از:
- دوبینی
- سردرد
- خستگی چشم
- دشواری در مطالعه
- کج‌کردن یا چرخاندن سر
- بستن یا پوشاندن یک چشم هنگام نگاه‌کردن به اجسام نزدیک و دور یا در نور شدید
در صورت داشتن هر گونه سوالی درباره استرابیسم (انحراف چشم) و یا درخواست مشاوره رایگان و سریع، سوال خود را در بخش نظرات برای ما بنویسید!
انواع استرابیسم یا لوچی
رایج‌ترین نوع تقسیم‌بندی انحراف چشم بر اساس جهت انحراف و به شرح زیر است:
انحراف چشم با چرخش در جهت افقی
- چرخش به داخل: استرابیسم همگرا یا ازوتروپیا (Esotropia)
- چرخش به بیرون: استرابیسم واگرا یا اگزوتروپیا (Exotropia)
انحراف چشم با چرخش در جهت عمودی
- چرخش به بالا: استرابیسم رو به بالا یا هایپرتروپیا (Hypertropia)
- چرخش به پایین: استرابیسم رو به پایین یا هایپوتروپیا (Hypotropia)
بیشتر بخوانید: آسیب عصب چشم یا آسیب عصب بینایی
انحراف چشم بر اساس الگوی بروز
- انحراف چشم گهگاهی، متناوب یا گذرا: این حالت به انحراف چشم پنهان نیز معروف است.
- انحراف در یک چشم یا یک‌طرفه: فقط یک چشم درگیر می‌شود.
- انحراف متناوب بین دو چشم یا دوطرفه: گاهی در یک چشم و گاهی در چشم دیگر، دیده می‌شود.
انواع انحراف چشم از لحاظ شیوع بیشتر نیز عبارت‌اند از:
- استرابیسم همگرا یا ازوتروپیای تطابقی: این نوع اغلب در افرادی رخ می‌دهد که دوربینی اصلاح‌نشده دارند و سابقه خانوادگی چشم‌هایی که به داخل می‌چرخند. به دلیل ارتباط بین توانایی تمرکز و جهت‌گیری چشم‌ها، تلاش بیشتر برای تمرکز بر اجسام دور می‌تواند باعث چرخش چشم‌ها به سمت داخل شود.
- استرابیسم واگرای متناوب یا اگزوتروپیای متناوب: در این نوع، یک چشم بر هدف تمرکز می‌کند در حالی که چشم دیگر به سمت بیرون می‌چرخد. معمولاً چشم‌ها به صورت متناوب بین نگاه مستقیم و چرخش به بیرون تغییر می‌کنند.
- استرابیسم همگرا در نوزادان یا ازوتروپیای مادرزادی: در این نوع، نوزادان قبل از ۶ ماهگی نشان‌دهنده چرخش قابل‌توجه هر دو چشم به سمت داخل هستند. معمولاً میزان قابل‌توجهی دوربینی وجود ندارد و عینک نمی‌تواند این مشکل را برطرف کند. در ابتدا ممکن است این چرخش به صورت گهگاهی رخ دهد، اما به سرعت به یک حالت دائمی تبدیل می‌شود.
این نوع لوچی در زمان نگاه کردن به فاصله دور و نزدیک دیده می‌شود. درمان معمولاً شامل جراحی روی ماهیچه‌های یکی یا هر دو چشم برای اصلاح هم‌راستایی است.
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
زمان بروز انحراف چشم یا استرابیسم
معمولاً انحراف چشم در نوزادان و کودکان خردسال ظاهر می‌شود و اغلب تا سن ۳ سالگی تشخیص داده می‌شود. اگر چه، حرکت همراه با انحراف نوزادان تازه متولد شده به‌صورت گهگاهی، طبیعی است، اما حتماً نکات زیر را در این مورد جدی بگیرید:
- تا 3 الی 4 ماهگی، چشمان نوزاد باید بر اشیای کوچک، بدون انحراف تمرکز کنند؛
- تا 6 ماهگی، نوزاد باید بتواند بر اشیای دور و نزدیک، بدون انحراف تمرکز کند؛
- بروز ناگهانی انحراف چشم، به‌خصوص همراه با دوبینی، در کودکان بزرگ‌تر یا بزرگسالان، ممکن است نشاند‌دهنده اختلال عصبی جدی باشد و نیاز به مراجعه فوری به چشم‌پزشک دارد.
پایگاه معتبر پزشکی WebMD، اینگونه اهمیت توجه‌کردن به علائم بروز انحراف چشم کودکان و پیگیری درمان آن را متذکر می‌شود:
When your eyes point in different directions, it isn’t just a cosmetic problem. Strabismus can seriously harm vision in a developing child and cause problems ranging from blurry vision to embarrassment in people of any age. If you think you or your child might have strabismus, talk to your doctor.
«وقتی چشم‌ها در جهات مختلف نگاه می‌کنند، این تنها یک مشکل زیبایی یا ظاهری نیست. استرابیسم می‌تواند به‌طور جدی به بینایی کودک شما، که در حال رشد است، آسیب برساند و مشکلاتی از تاری دید گرفته تا احساس خجالت در هر سنی ایجاد کند. اگر احتمال می‌دهید شما یا کودکتان دچار انحراف چشم یا استرابیسم شده‌اید، با پزشک خود مشورت کنید.»
منبع: https://www.webmd.com/eye-health/strabismus
انحراف چشم کاذب یا سودو استرابیسم چیست؟
انحراف چشم کاذب به حالتی گفته می‌شود که چشمان نوزادتان، دارای انحراف به نظر برسند، در حالی که اینطور نیست و صرفاً به‌دلیل پوست اضافی در گوشه‌های داخلی چشم یا تخت‌بودن پل بینی نوزاد رخ می‌دهد.
این مسأله با رشد و تکامل صورت نوزاد، خود به خود برطرف می‌شود.
علت انحراف چشم کودکان یا لوچی چیست؟
دو علت استرابیسم عبارت‌اند از:
- اختلال در کنترل عصبی-عضلانی حرکت چشم از سمت مغز
- اختلال در خود عضلات چشم
عوامل مستعدکننده ابتلا به انحراف چشم در بزرگسالان و کودکان چه چیزهایی هستند؟
مواردی که احتمال انحراف چشم در افراد را افزایش می‌دهند شامل موارد زیر می‌شود:
- سکته مغزی (شایع‌ترین علت انحراف چشم بزرگسالان)
- هیدروسفالی یا تجمع مایع در مغز نوزاد
- ضربه به سر و آسیب به عضلات چشم
- بیماری گریوز (نوعی پرکاری تیروئید)
- ضعف بینایی یک‌طرفه (در یک چشم)
- سابقه خانوادگی استرابیسم
- عیوب انکساری چشم اصلاح‌نشده
- مشکلات دستگاه عصبی
- تومورهای مغزی
- سندرم داون
- فلج مغزی
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
عوارض انحراف چشم یا استرابیسم چیست؟
در صورتی که استرابیسم در زمان مناسب تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند عوارض ناخوشایندی به دنبال داشته باشد:
- سردرد
- دوبینی
- تاری دید
- فشار چشم
- خستگی چشم
- اختلال بینایی سه‌بعدی
- ضعف دائمی بینایی در چشم
- تنبلی چشم یا آمبلیوپی (Amblyopia)
- کاهش اعتماد به نفس کودک یا فرد بزرگسال
- نادیده‌گرفته شدن مسأله زمینه‌ای عامل انحراف چشم در بزرگسالان و کودکان (مانند تومور مغزی)
تشخیص زودهنگام و شروع درمان، کلید پیشگیری از کاهش بینایی و سایر عوارض استرابیسم در کودک شماست. اقدام به موقع، می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند!
تشخیص انحراف چشم و تست انحراف چشم چگونه صورت می‌گیرد؟
تشخیص استرابیسم کودکان با سن بیشتر از ۴ ماه که انحرافی در چشمان خود دارند، الزامی است. این تشخیص توسط چشم‌پزشک یا بینایی‌سنج انجام شده و شامل اجزای زیر است:
- شرح حال: علائم، سابقه خانوادگی، سایر بیماری‌ها، داروهای مصرفی، …
- حدت بینایی: معاینه قدرت بینایی چشم با چارت اسنلن (همراه با حروف E در جهات مختلف)
- انکسار نور: بررسی چشم با استفاده از یک سری عدسی‌های اصلاحی جهت اندازه‌گیری نحوه تمرکز نور.
- بررسی هماهنگی و تمرکز: جهت ارزیابی میزان هماهنگی در حرکت چشم‌ها
- معاینه با اسلیت لمپ: برای معاینه دقیق اجزای داخلی چشم، مانند قرنیه
یکی از مهم‌ترین تست‌ها برای تشخیص انحراف چشم کودکان به‌صورت دقیق، کاور تست (Cover test) است. در این تست، که به تست انحراف چشم نیز معروف است، چشم‌پزشک یا بینایی‌سنج، هر یک از چشم‌ها را می‌پوشاند و تغییرات چشم دیگر را در همان لحظه یا چشم پوشانده‌شده را بعد از برداشتن کاور، در حالت‌های مختلف بررسی می‌کند.
سایر مواردی که در تشخیص انحراف چشم مهم هستند، عبارت‌اند از:
- میزان انحراف چشم کم، متوسط یا زیاد است؟
- مشکل به‌صورت ناگهانی رخ داده یا به‌مرور زمان؟
- این انحراف همیشه وجود دارد یا فقط گاهی اوقات؟
- آیا این مشکل در ۶ ماه اول زندگی وجود داشته یا بعداً ایجاد شده است؟
- آیا همیشه یک چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد یا بین دو چشم جابه‌جا می‌شود؟
درمان انحراف چشم در بزرگسالان و کودکان با چه چیزی انجام می‌شود؟
راه‌های مختلفی برای درمان انحراف چشم در کودکان و بزرگسالان وجود دارد، که به صلاحدید چشم‌پزشک و بر اساس شرایط شما تعیین می‌شوند، شامل:
- تمرینات چشم یا ارتوپتیک: این تمرینات به‌ویژه در انحراف همگرایی چشم‌ها (اگزوتروپی) مؤثر هستند.
- لنزهای منشوری: لنزهای ویژه‌ای هستند که نور ورودی به چشم را منحرف کرده و باعث کاهش دوبینی می‌شوند.
- جراحی عضلات چشم یا عمل انحراف چشم (Strabismus surgery): در جراحی انحراف چشم کودکان یا بزرگسالان، با تغییر موقعیت عضلات، انحراف چشم را از بین می‌برند.
- بستن چشم (Patching): برای درمان تنبلی چشم (آمبلیوپی) که ممکن است همراه با استرابیسم وجود داشته باشد. بهبود بینایی همچنین ممکن است به کنترل انحراف چشم در کودکان کمک کند.
- داروها: در مواردی که انحراف چشم کودکان، ناشی از عضلات بیش‌فعال باشند، برخی قطره‌ها، پمادها یا تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم و فلج‌کننده عضلات)، می‌توانند به‌تنهایی یا همراه با جراحی، باعث درمان استرابیسم شوند.
- عینک یا لنزهای تماسی: در صورتی که عیوب انکساری اصلاح‌نشده، مانند دوربینی یا نزدیک‌بینی، دارید، استفاده از عینک یا لنز با کمک‌کردن به شما در بینایی راحت‌تر، تلاش مورد نیاز برای تمرکز توسط چشم‌ها را کاهش می‌دهد و باعث رفع انحراف می‌شود.
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
مراقبت‌های بعد از عمل انحراف چشم و درمان آن
پس از درمان استرابیسم یا لوچی، نیاز به معاینه چشم در جلسات پیگیری با چشم‌پزشک دارید، تا متوجه شوید درمان‌ها به چه میزان مؤثر بوده و کار بیشتری نیاز است یا خیر.
پیشگیری از انحراف چشم در کودکان و بزرگسالان
معمولاً در کودکان، پیشگیری استرابیسم ممکن نیست؛ اما می‌توانید با دو کار، تشخیص زودرس انحراف چشم کودکان و درمان آن در مراحل اولیه را فراهم کنید:
- معاینه چشم منظم
- توجه به علائم چشمی رفتارهای بینایی کودک
در بزرگسالان اما، انجام کارهای زیر، می‌تواند از انحراف چشم پیشگیری کند:
- اصلاح عیوب انکساری، مانند دوربینی، نزدیک‌بینی و پیرچشمی
- مراجعه به چشم‌پزشک برای معاینه چشم در صورت سکته مغزی
- پیگیری درمان و کنترل بیماری‌ای مانند پرکاری تیروئید که منجر به بیرون‌زدگی و انحراف چشم بزرگسالان می‌شود.
جمع‌بندی
انحراف چشم یا استرابیسم، به حالتی گفته می‌شود که دو چشم در جهات مختلفی قرار می‌گیرند و حرکت می‌کنند. البته، این اختلال (که بعضاً با اصطلاح «لوچی» شناخته می‌شود.)، می‌تواند همراه با علائمی، مانند دوبینی، خستگی چشم، سختی مطالعه، کج‌کردن سر، یا بستن یک چشم، نیز باشد. تشخیص انحراف چشم کودکان و بزرگسالان با شرح حال، معاینه چشم، به‌خصوص معاینه کاور تست (Cover test) انجام می‌شود. برای درمان نیز، گزینه‌های زیادی، از جمله عینک یا لنز اصلاحی چشم، عمل انحراف چشم، و قطره‌های چشمی، موجود است.
بهترین چشم پزشک برای تشخیص و عمل انحراف چشم
اگر متوجه شدید که فرزندتان یکی از علائم استرابیسم مانند انحراف چشم یا ضعف بینایی را دارد، بهتر است همین امروز اقدام کنید. دکتر ماندانا اصفهانی با تجربه‌ای طولانی در تشخیص و درمان این عارضه، خدمات تشخیص و عمل جراحی انحراف چشم کودکان را در دو شهر تهران و دزفول ارائه می‌دهند.
تماس با دکتر ماندانا اصفهانی بهترین متخصص و جراح چشم در دزفول و تهران: 06142221360 | 09160683099 | 09356876393
پسرم ۴ سالشه و وقتی خسته میشه، یکی از چشم‌هاش یه‌کم منحرف میشه؛ ممکنه این همون استرابیسم باشه؟ لازمه الان ببرمش چشم‌پزشک یا باید صبر کنم؟
بله، انحراف چشم حتی به‌صورت موقتی و تنها در زمان خستگی می‌تواند نشانه‌ای از استرابیسم (لوچی) باشد، به‌خصوص اگر تکرار شود. توصیه می‌شود معاینه‌ی دقیق توسط چشم‌پزشک انجام شود، زیرا درمان زودهنگام در کودکان بسیار مؤثرتر است و می‌تواند از بروز مشکلات بینایی دائمی مانند تنبلی چشم جلوگیری کند.